Borneo może skusić turystów ekskluzywnymi ośrodkami spa położonymi w malowniczych lokalizacjach. Może też zachwycić longhausami - tradycyjnymi plemiennymi domami w środku puszczy, w których nocuje się na sienniku. Miejscami, w których można poznać prawdziwą kulturę i tradycję mieszkańców wyspy.
Egzotyczna podróż w głąb dżungli do ojczyzny orangutanów to niezapomniane spotkanie z przyrodą. Wyspa słynie z występowania wielu unikalnych gatunków zwierząt i roślin, plantacji oleju palmowego oraz fantastycznej pogody. Jest idealnym miejscem na odpoczynek od cywilizacji i na poznanie matki natury
Borneo leży na Oceanie Indyjskim, w południowo-wschodniej Azji i na północ od Australii. Jest trzecią co do wielkości wyspą na świecie po Grenlandii i Nowej Gwinei – liczy sobie prawie 744 tysięcy km² . Wchodzi w skład Wielkich Wysp Sundajskich należących do Archipelagu Malajskiego, do którego zalicza się 20 tysięcy wysp, co czyni go największym archipelagiem świata. Borneo nie graniczy lądowo z żadnym państwem. Co ciekawe, zarządzane jest przez trzy kraje. Największy udział, bo prawie ¾ terytorium przypadł Indonezji – 540 tysięcy km² . Sporą częścią rządzi Malezja, najmniejszą zaś Brunei.
Wyspa umiejscowiona jest na równiku, co warunkuje klimat tropikalny wybitnie wilgotny. Na Borneo przeważnie jest parno i duszno. Średnia roczna temperatura waha się od 27°C do 32°C. Trochę niższe temperatury występują w górach Kanibalu 15 – 17 °C. Dodatkowo wilgotność powietrza przez cały rok oscyluje wokół 80%. Aura na Borneo jest nieprzewidywalna i zmienna. Charakteryzuje się dużą ilością ulewnych deszczów (do 4000 mm rocznie) od listopada do marca. Sezonowe wiatry monsunowe znad oceanu mogą przynieść także żywiołowe burze (szczególnie na południu i zachodzie) oraz upalne susze.
Rdzenne plemiona, szczególnie w środkowym Borneo, żyją w całkowitej izolacji od cywilizacji. Kulturę kształtuje głównie religia, połączenie dominującego islamu i szamanizmu. To właśnie obrzędy religijne, ceremonie połączone z tańcem i muzyką, wiara w duchy przodków wpływa na styl życia mieszkańców. Wyspę zamieszkuje ponad 200 odrębnych grup etnicznych, które różnią się od siebie mową (a właściwie dialektami), zwyczajami, obowiązującym prawem. Łączy ich natomiast wiara muzułmańska i świętowanie Ramadanu. Żyją w zgodzie z naturą ciężko pracując i walcząc o terytorium.
Największy wpływ na sztukę miały zwyczaje plemienne, które pod wpływem kolonializmu nieznacznie wymieszały się z wzorcami cywilizacji europejskiej. Podstawowym materiałem do tworzenia jest drewno (rzeźba figuralna). Sztuka pełna jest symboliki, obrazuje lokalne wierzenia i przesądy. Dlatego nad drzwiami domów wieszane są demoniczne maski, które mają pomóc w przepędzaniu złych duchów. Oprócz dzieł „sakralnych” rozwinęło się także rzemiosło artystyczne: garncarstwo, tkactwo, zdobienie tkanin techniką batikową oraz robienie broni o oryginalnych kształtach.
Urzędowym językiem wyspy jest malezyjski (bahasa melayu, bahasa Malysia, bahasa indonesia) z rodziny języków austronezyjskich. Na świecie posługuje się nim ponad 20 milionów osób. Ze względu na występowanie trzech narodowości i wielu grup etnicznych, występują liczne dialekty i odmiany nieznacznie różniące się od siebie słownictwem, akcentem, wymową. Powszechnie używa się także angielskiego. Aby ułatwić podróżowanie turystom, nazwy ulic i rozkłady jazdy również zostały napisane alfabetem łacińskim w tym języku.
Większość mieszkańców jest wyznania muzułmańskiego. Stanowią ponad 80% społeczeństwa. Chrześcijan jest niewielu - około 7%. Wiara w Allaha oraz znajomość doktryny i praktyk religijnych dominuje wśród zamożniejszych warstw społecznych. Biedniejsi mieszkańcy natomiast o wiele częściej kultywują przedmuzułmańskie, animistyczne tradycje. Każdy dystrykt posiada własnego szamana, do którego zwracają się niemal wszyscy podczas podejmowania ważnych decyzji życiowych, takich jak budowa domu. Wówczas szaman odprawia specjalne ceremonie, nawiązuje kontakt z duchami zmarłych przodków i składa im ofiarę.
Na Borneo wciąż kultywowane są stare zwyczaje plemienne. Kobiety darzy się dużym szacunkiem jako skarbnice wiedzy pełniące funkcję szamanek. To one podejmują ważne decyzje dotyczące dalszych losów plemienia, pomagają odzyskać zdrowie dzięki ziołolecznictwu. Rozmawiają również z duchami zmarłych przodków, aby przepowiedzieć przyszłość. Kobiety tatuują także swoje ciała. Wzory informują o ich umiejętnościach i talentach takich jak śpiew czy gotowanie. Ważnym elementem tradycji jest także religia muzułmańska, która warunkuje zachowania społeczne. Islam nakazuje skromność w ubiorze i zachowaniu.
Dwanaście tysiącleci temu Borneo nie było samodzielną wyspą. Rozłączenie z Jawą, Sumatrą i Półwyspem Malajskim nastąpiło po podniesieniu się poziomu oceanów z powodu topnienia lodowców. Zamieszkiwana była przez Indusów i Chińczyków. Portugalczycy z wymianą handlową dotarli tu w 1521 roku. Następnie przypłynęli Holendrzy i Brytyjczycy, którzy przez lata kolonizowali Borneo. Podczas II wojny światowej ziemie zajęli Japończycy. Od 1950 roku dawna holenderska część wyspy zamieszkiwana jest przez Indonezyjczyków, a brytyjska od 1963 przez Malezyjczyków. Brunei niepodległość uzyskało w 1984 roku.
Na wyspie dominuje kuchnia międzynarodowa. Można spotkać dania chińskie, malezyjskie, indonezyjskie, a nawet europejskie. W restauracjach nie spróbuje się niestety lokalnych specjałów rdzennych mieszkańców. Na degustację smakołyków na przykład z rurki bambusowej trzeba się wybrać w dżunglę.
Kwintesencją kuchni na wyspie Borneo są owoce morza (szczególnie krewetki) i ryby. Przyrządza się je na różne sposoby – dusi, gotuje, grilluje i piecze oraz w różnych odsłonach – na słodko, kwaśno, słono i ostro. Rzadziej spożywane jest mięso kurczęce lub wołowe. Wieprzowiny nie jada się ze względów religijnych. Do dań podawany jest ryż lub makaron ryżowy. Między posiłkami mieszkańcy jadają soczyste owoce tj. mango, ananas, papaja. Najchętniej pitym trunkiem jest wino ryżowe, które kobiety mogą spożywać jedynie w domu, gdy nikt nie widzi oraz napoje na bazie mleka kokosowego lub sojowego.
Zupa z owoców morza
Laksa to ostro-słodka zupa z makaronem podawana najczęściej na… śniadanie. Powstaje z wywaru z owoców morza, głównie krewetek i kalmarów. W innych wariantach bulion gotuje się z ryby lub kurczaka. Esencją potrawy jest mieszanina pikantnej pasty z curry oraz delikatnego mleczka kokosowego.
Grillowany bambus
Jest to jeden z najpopularniejszych i najszybszych w przygotowaniu przysmaków malezyjskich. Bambusową rurkę kucharz wypełnia ugotowanym ryżem, mieszanką posiekanych warzyw oraz kawałkami mięsa drobiowego lub rybnego. Następnie wrzuca ją do środka paleniska na kilkanaście minut.
Ryba w mleku kokosowym
Do tego dania nadają się praktycznie wszystkie gatunki białej ryby, może to być dorsz lub sola. Mięso dusi się z ostrą pastą curry oraz mleczkiem kokosowym. Do smaku doprawia się czosnkiem, kolendrą i świeżo startym imbirem oraz skrapia sokiem z limonki. Danie podaje się z ryżem.
Roti
Przepis na ten cienki placek pochodzi z Indii. Rozwałkowane ciasto smażone jest krótko na rozgrzanej patelni i podawane z sosem curry, w którym nasącza się kawałki naleśnika podczas konsumpcji. Na Borneo podawany jest w różnych wariantach – z jajkiem, żółtym serem lub warzywami takimi jak szpinak.
Kruszony lód na słodko
Ten oryginalny deser wyśmienicie smakuje podczas upalnych dni. Składa się z pokruszonego lodu polanego bardzo słodkimi syropami i koktajlami owocowymi. Słodkości ułożone są na fasoli, kukurydzy, galaretce lub na ziarnach zbóż. Całość polana jest skondensowanym mlekiem lub mleczkiem kokosowym.
Koktajl kokosowy
Głównym składnikiem tego półpłynnego deseru jest mleko kokosowe, makaron ryżowy o zielonym zabarwieniu oraz cukier palmowy. Może zawierać także czerwoną fasolę lub kukurydzę. W pierwotnej wersji podawany był bez kawałków lodu. Spotyka się także z dodatkiem lodów waniliowych i owoców durianu.
Ciastka Dajak
W ryżowej krainie na bazie tych ziaren powstają nawet desery. Ciastka są łatwe w przygotowaniu, ale czasochłonne, dlatego serwowane są na wyjątkowe okazje. Ciasto wyrabia się z mąki ryżowej i wody. Po ugotowaniu i usmażeniu posypuje się je cukrem pudrem. Niektórzy dodają do nich farbujące składniki.
Ciasteczka żelki
Głównym składnikiem tej słodkości jest mąka ryżowa. Do malutkich ciastek dodaje się gumę agar, by nabrały konsystencji żelowej. Robione są z przeróżnymi dodatkami – galaretką owocową, orzeszkami, wiórkami kokosa, mlekiem kokosowym lub cukrem palmowym. Świeże ciastka można kupić na każdym straganie.
