Położony na Morzu Śródziemnym Cypr to kolebka kultur i obszar mieszania się wielu wpływów, które od lat kształtując kulturowy charakter wyspy znacznie wpłynęły na dzisiejsze bogactwo materialne i duchowe państwa, zachwycającą atmosferę miejsc oraz niezwykłą otwartość mieszkańców.
Turkusowe morze, piaszczyste plaże, interesujące szlaki górskie, liczne zabytki z kręgu kultury antycznej i chrześcijańskiej – nic dziwnego, że Cypr od lat cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem wśród turystów poszukujących zróżnicowanej oferty wypoczynku w miejscu gwarantującym doskonałą pogodę.
Cypr to niewielkie państwo-wyspa zlokalizowane we wschodniej części Morza Śródziemnego, trzecie pod względem wielkości, tuż po Sycylii i Sardynii. Mała powierzchnia kraju jest jednak podłożem do znacznego zróżnicowania form ukształtowania powierzchni. Na przestrzeni 9,3 tys. km2 rozciągają się wzgórza z odmiennymi typami roślinności, tereny uprawne oraz porośnięte gęstymi lasami góry Troodos z najwyższym szczytem wyspy (Olimp 1951 m n.p.m.). Atrakcją Cypru jest urozmaicone wybrzeże, którego znakiem rozpoznawczym są różne rodzaje plaż i widowiskowe skalne urwiska z Petra tou Romiou na czele.
Położenie w obszarze ciepłego klimatu śródziemnomorskiego, z upalnym latem i łagodną zimą sprawia, że podróż na Cypr planować można o każdej porze roku. Najlepszym jednak okresem na wypoczynek będzie wczesna wiosna bądź okres wrzesień/październik. Temperatury powietrza utrzymujące się wówczas granicach 20-35°C pozwalają na różnorodne wykorzystanie czasu wolnego, od plażowania po aktywny wypoczynek w górach. Szczyt sezonu turystycznego, przypadający na przełom czerwca i lipca to czas upałów z temperaturą powyżej 40°C. Okres zimowy z temperaturą od 10-15°C bywa na Cyprze deszczowy.
Historia Cypru pozostawiła po sobie ślady w postaci cennych zabytków wpisanych na listę UNESCO. Starożytne wpływy fenickie, asyryjskie, egipskie, perskie i rzymskie, dziedzictwo chrześcijańskie (już od I w.n.e.) czy późniejsze wpływy bizantyjskie oraz kultura grecka (Cypr to m.in. mitologiczna wyspa narodzin Afrodyty) - odzwierciedleniem tych faktów mogą być: liczne obszary archeologiczne, zespoły klasztorne w górskim regionie Troodos, antyczne mozaiki w Pafos. Do obowiązkowych kierunków odwiedzin zaliczyć trzeba także stolicę kraju – Nikozję i Limassol – miejsce corocznego festiwalu wina.
Sztuka Cypru kształtowała się od wieków pod różnorodnymi wpływami. Rangę wielu zachowanych dzieł potwierdza wpis do światowej listy dziedzictwa UNESCO. Na Cyprze odnajdziemy: najcenniejsze z greckich mozaik podłogowych basenu Morza Śródziemnego, w dawnej stolicy Cypru i miejscu narodzin mitologicznej bogini Afrodyty – Pafos, freski ze scenami biblijnymi we wnętrzach XI-wiecznych kościołów w Troodos. Ważnym elementem sztuki na Cyprze pozostają także ikony, których okazały zbiór (ponad 220 sztuk) podziwiać można w Muzeum Bizantyjskim.
Położenie Cypru w najbliższym obszarze wpływów greckich i jego trwały związek kulturowy z tradycją i kulturą grecką sprawiły, że to właśnie język grecki jest językiem urzędowym Republiki Cypryjskiej. W związku z historycznymi zależnościami Cypru od Wielkiej Brytanii, ale też ze względu na rozwój turystyki, do powszechnego na Cyprze, zwłaszcza w jego najczęściej odwiedzanych częściach, zalicza się także język angielski. Jego znajomość nie jest jednak normą. Specyfiką językową Cypru jest dialekt Cypryjski, oparty na archaicznej grece Homera i zaznaczający swoją odmienność wyłącznie w wymowie.
Najpopularniejszym wyznaniem na Cyprze jest prawosławie, którego wyznawcy stanowią 78% ludności kraju. Większość Cypryjczyków należy do autonomicznego Cypryjskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Około 18% mieszkańców wyspy to ludność turecka, wyznająca islam. Pozostała część to małe grupy protestantów, katolików, Żydów, Świadków Jehowy. Religia stanowi bardzo ważny element życia Cypryjczyków, co widoczne jest nie tylko w krajobrazie architektoniczno-kulturowym, obfitującym w rozsiane po wielu wioskach, charakterystyczne kościoły chrześcijańskie, ale także w obyczajowości.
Głębokie przywiązanie do tradycji jest na Cyprze doskonale widoczne podczas festiwali i imprez kulturalnych. Żywiołowego ducha krainy oddają pełne energii tańce ludowe. Ludowość i sentyment do starożytności swobodnie przechodzi tutaj w religijność. Do najważniejszych tradycji należą huczne obchody prawosławnej Wielkanocy, z licznymi procesjami oraz lokalnie obchodzone święta patronów parafii, zwane panagyri. Odwiedzając Cypr pamiętać należy o przyjętym zwyczaju sjesty, z przerwą w działaniu urzędów i sklepów pomiędzy 13 a 15. Etykieta mieszkańców nie różni się znacząco od europejskiej.
Współczesna historia Cypru, z licznymi doświadczeniami zaborczymi, których początki sięgają starożytnych kolonizatorów, najściślej związana jest z dążeniami zjednoczeniowymi z Grecją. Średniowiecze to okres walk bizantyjsko-arabskich i walk na tle wyznaniowym. W XV w. wyspa popadła w zależność od Wenecji, następnie od Turcji, z czego wyzwoliła Cypr jego aneksja przez Wielką Brytanię w 1914 – powód do kolejnych walk. Choć w północnej części wyspy istnieje obecnie separatystyczne państwo Turków cypryjskich, to południowa Republika Cypryjska jest państwem niepodległym, od 2005 r. członkiem UE.
Kuchnia cypryjska to pełne wpływów greckich, orientalnych i brytyjskich, pyszne bogactwo kolorów i smaków pod postacią dań o zdecydowanym charakterze, ale niezbyt ostrych. Znajdziemy tu delikatne przyprawy, doskonałe przekąski, słodkie desery, cytrusy i świetne wino.
Tradycyjna kuchnia na Cyprze kształtowała się pod wieloma wpływami i całą burzliwość dziejów tej małej wyspy znajdujemy na cypryjskich stołach w postaci kolorowych, różnorodnych i, co najważniejsze, smakowitych potraw. Przywiązanie mieszkańców Cypru do świętowania przy suto zastawionych stołach dodatkowo udoskonaliło sztukę kulinarną. Tym, co charakterystyczne dla Cypru, są bogate śniadania i obfite kolacje. Wśród mięs króluje wieprzowina i jagnięcina, najczęściej pieczone lub grillowane, słynne są pyszne przekąski - meze, doskonałe wino z okolicy Limassol i różnie serwowany ser halloumi.
Meze
Pod tą nazwą kryje się prawdziwa mieszanka drobnych przekąsek, serwowanych samodzielnie do wina albo pomiędzy daniami głównymi. Znaleźć można wśród nich zawijane ciastka z oliwkami, pierożki z różnym nadzieniem, paszteciki mięsne, kandyzowane migdały, ciastka z rodzynkami i wiele innych.
Halloumi
Ten półtwardy, aromatyczny ser, przypominający mozarellę, produkowany z mleka koziego lub krowiego to znak rozpoznawczy kuchni cypryjskiej. Podawany jest na rozmaite sposoby do sałatek warzywnych, na świeżo z melonem albo z oliwą z oliwek i pzyprawami, świetnie smakuje też grillowany i podsuszany.
Tawás
To świąteczne danie mięsne z tradycyjnej kuchni Cypru. Ważny jest sposób jej przyrządzenia – mięso podlane czerwonym winem wraz z warzywami, szeregiem mocnych przypraw, cynamonem i goździkami dusi się w murowanym piecu. Potrawa bierze swą nazwę od glinianego garnka, w którym jest przyrządzana.
Kleftiko
Potrawa z grillowanego mięsa zawdzięcza swą nazwę miejscu przygotowania – kleftiko to murowany piec służący do pieczenia mięs. Przed pieczeniem kurczak, jagnięcina bądź wieprzowina nabiera aromatu w ziołowej marynacie. Podawane z chlebem lub rozmaicie przetworzonymi ziemniakami.
Baklawa
Ciasteczka baklawa przygotowywane są na bazie popularnego na Cyprze, cienkiego ciasta filo, używanego także do potraw ostrych. Przysmak nadziewany jest serem, kokosem albo orzechami pistacjowymi. Bywa mocno nasączany alkoholem albo popularnym na wyspie olejkiem różanym.
Flaośnes
W okresie Wielkanocy zwyczajem cypryjskim jest przyrządzanie flaośnes, czyli drobnych ciastek podawanych także w charakterze deseru. Swój niepowtarzalny smak zawdzięczają składnikom – masie serowo-jajecznej z rodzynkami, często wzbogacanej aromatem olejku różanego.
Halloumi z owocami
Narodowy przysmak Cypru, jakim jest ser halloumi, bywa także składnikiem wielu deserów. Jego neutralny smak pozwala na swobodne łączenie go z plastrami melona bądź świeżym arbuzem. Możliwości i sposoby podawania sera z owocami są bardzo zróżnicowane i zależne od regionu.
Lokoumi
Ze zmakołyku tego, znanego zresztą w Grecji i na całym Półwyspie Bałkańskim, słynie na Cyprze region Pafos. Lokoumi to owocowa galaretka z bakaliami, oprószona cukrem, często krojona w kostki. Przygotowywana jest z cukru, żelatyny, miodu oraz wody z dodatkiem soków owocowych.
