Przez wieki zamknięta na obce wpływy, Japonia zachwyca przybyszów orientalną kulturą, dopracowaną w każdym detalu sztuką, niespotykanymi tradycjami. To miejsce z bogatą historią, religijnym, nastawionym na postęp społeczeństwem. To także wyborna kuchnia – tak różna od zachodniej.
Świątynie buddyjskie, japońskie ogrody, ikebana, kimono, sztuki walki, sushi, manga i anime, karaoke – to tylko niektóre elementy kultury japońskiej, które zrobiły furorę na całym świecie. Rozwój gospodarczy i kult pracy sprawiły, że jako jedna z potęg światowych, przyciąga co roku miliony turystów.
Japonia to wąskie pasmo Wysp Jońskich, które leżą wzdłuż kontynentu azjatyckiego począwszy od wschodniej Syberii po Tajwan. Do największych wysp zaliczamy: Honsiu, Hokkaido, Kiusiu i Sikoku, które stanowią prawie cały obszar lądowy kraju. Pozostałe kilka tysięcy wysp i raf rozciąga się na Oceanie Spokojnym, od Morza Ochockiego do Wschodniochińskiego przez 3300 tys. km. Łączna powierzchnia Japonii to niespełna 378 km². Jest to teren głównie górzysty, położony na styku płyt tektonicznych (nazywany Pierścieniem Ognia), co powoduje częste trzęsienia ziemi, tsunami oraz erupcje wulkanów.
Dzięki wiatrom monsunowym Wyspy Jońskie pomimo tego, że leżą głównie w strefie klimatu umiarkowanego, mają morski charakter. Pory roku wyraźnie różnią się od siebie. Wiosna obfituje w opady. Jest to okres rozkwitu roślinności. W czerwcu, dzięki ciepłym masom powietrza znad Pacyfiku, na wyspach robi się gorąco, temperatura przekracza 30°C przy dużej wilgotności powietrza. Sierpień jest natomiast okresem tajfunów i burz. Zimy są nieznacznie śnieżne, średnia temperatura na południu to + 4°C. Sroższe zimy odnotowuje się na północy, a to za sprawą chłodnych mas powietrza z kontynentu azjatyckiego.
Japonia wiele wzorców kulturowych czerpała początkowo z Chin – takich jak pismo czy religia buddyjska. Jednak jako państwo wyspiarskie była odizolowana od azjatyckich sąsiadów, także na własne życzenie - w XVII-XIX wieku. To zamknięcie spowodowało trwałość systemu feudalnego i przywiązanie do tradycji. Otwarcie się na kapitalizm, rozwój cywilizacyjny i gospodarczy sprawiły, że obecnie kraj jest ciekawą mieszaniną Wschodu i Zachodu. Turystów zadziwić może na przykład nowoczesnymi przeszklonymi „drapaczami chmur” ze świątyniami buddyjskimi na dachach.
Japonia znana jest na świecie z wielu elementów sztuki i kultury. Jest ceniona za kabuki, czyli teatr dla mas o uniwersalnej, miłosnej tematyce ze wspaniałymi kostiumami i scenografią. Uznaną rozrywką jest także bunraku, czyli teatr lalek przeznaczony dla dorosłych oraz kagura – sakralny, pantomimiczny taniec w maskach. Wyspy słyną również ze sztuk walki takich jak: judo, karate i sumo oraz z aranżacji ogrodów i kwiatowych kompozycji (ikebany). Kult tradycji sprawił, że wciąż cenione jest rzemiosło – wyroby z ceramiki przeznaczone do rytuału parzenia herbaty, ozdoby z papieru (origiami).
Do dziś nie wyjaśniono pochodzenia języka japońskiego. Wywodzi się prawdopodobnie z grupy uralsko-ałtajskich, tak jak m.in. koreański (są do siebie podobne w zakresie gramatyki, natomiast różnice widać w słownictwie). Do VI istniał jedynie w formie mówionej. Wówczas zapożyczono chińskie znaki „kanji”(słownictwo zresztą też), na bazie których powstały dwa japońskie alfabety fonetyczne: „hiragana” i „karakana”. Dodatkowym, czwartym alfabetem jest łaciński, który ze względu na turystów, widnieje na wielu reklamach czy szyldach. Językiem japońskim posługuje się ponad 130 mln ludzi na świecie.
Ponad 90% mieszkańców kraju jest równocześnie wyznawcami sintoizmu i buddyzmu. Sintoizm jest wierzeniem animistycznym, uznającym cesarza za boskiego syna. Praktykowany jest szczególnie podczas uroczystości chrztu i zaślubin. Buddyzm natomiast trafił do Kraju Kwitnącej Wiśni z Indii w VI w. i stał się religią państwową. Japończycy praktykują także konfucjanizm, który jest bardziej patriarchalnym stylem życia niż religią. Chrześcijaństwo natomiast pojawiło się za sprawą hiszpańskich i portugalskich zakonników i było dławione przez władców wojskowych traktujących je jako europejski kolonializm.
Japończycy są nacją szczególnie przywiązaną do tradycji. Większość elementów etykiety wywodzi się z czasów feudalnych. Wtedy hierarchia społeczna narzucała sposób mówienia, witania się, jedzenia, a popełnienie towarzyskiej gafy kończyło się śmiercią. Dlatego odwiedzając wyspy warto poznać panujące zasady takie jak zdejmowanie butów przed wejściem do domu czy świątyni. Trzeba pamiętać też, że w Japonii mężczyźni nie przepuszczają kobiet w drzwiach, nie ustępują im miejsc w komunikacji miejskiej. Jednak to kobieta zarządza gospodarstwem domowym i podejmuje decyzje w sprawie wychowywania dzieci.
Legenda głosi, że Japonia powstała w 660 r. p.n.e., a pierwszym jej cesarzem był potomek bogini słońca. Według historyków jednak początek państwa datuje się na II w. p.n.e. Na Honsiu ród Yamato rozszerzał zasięg panowania. W VI w przyjął religię buddyjską. Będąc początkowo pod wpływem Chin, później europejskich przybyszów – postanowiono odizolować się od świata zewnętrznego. Sakoku trwało do 1853 r., kiedy Amerykanie wymusili na cesarzu wymianę handlową. Wtedy Japonia przestała być zacofanym krajem i urosła do światowej potęgi z kolonizacyjnymi aspiracjami. II wojnę światową zakończyła klęską.
Japońska kuchnia to nie tylko sushi. Przez znawców nazywana gastronomicznym rogiem obfitości - jest niezwykle lekka i kolorowa. Wykorzystuje wszelkie zasoby natury, również takie jak kwiaty czy glony. Jest ucztą dla podniebienia i oczu, Japończycy przykładają dużą wagę do sposobu podania potrawy.
Japońska gastronomia kojarzy się Europejczykom z ryżem i rybami. Wprawdzie są to podstawowe składniki wielu potraw, jednak nie możemy zapomnieć o wyśmienicie przyrządzanych makaronach, czy daniach z bogatego w białko tofu. W wielu restauracjach skosztować można surowe ryby (nie tylko pod postacią sushi) i owoce morza. Ma to związek z zakazem jedzenia mięsa, który został zniesiony dopiero w XIX w. Japończycy zdrowo się odżywiają, każda potraw wzbogacona jest o porcję warzyw. Dla turystów miłą niespodzianką może być darmowa zielona herbata podawana do posiłków, które są prawdziwym rytuałem.
Okonomiyak
Potrawa ta nazywana jest japońską pizzą, choć wyglądem przypomina bardziej naleśnika. Podawana na wiele sposobów: z mięsem, rybą, siekaną kapustą i warzywami. Kwintesencję jej smaku stanowi korzenny sos Worcester. W menu występuje często w wersji „zrób to sam”, co może być wyśmienitą zabawą.
Tempura
Danie pochodzenia portugalskiego składa się ze smażonej ryby i warzyw panierowanych w jajku. W zależności od fantazji kucharza zachwyca smakiem bakłażana, grzybów, słodkich ziemniaków, krewetek i kałamarnic. Wyjątkowy smak gwarantuje moczenie gotowych kęsów potrawy w sosie sojowym lub rosole rybnym.
Unagi
Podstawą tego wyśmienitego dania jest odżywcze mięso węgorza. Kawałki filetu rybnego pieczone są na ruszcie nad węglem drzewnym i polewane słodkim sosem Kabayaki powstałym z wina ryżowego, sosu sojowego i dużej ilości cukru. Unagi najczęściej podawane jest na ryżu, czasami przewiązywane glonami.
Sukiyaki
Najbardziej znana japońska potrawa z wołowiny. Mięso gotowane jest jak founde w kociołku na stole. Cienkie plastry duszone są w bulionie z sosu sojowego, rosołu, alkoholu sake, grzybów, szpinaku i pędów bambusa. Podawane wprost z gorącego garnka wraz z surowym jajkiem, które ochładza potrawę.
Omlet Tamago
Wyśmienity smak tego smażonego na kwadratowej patelni omletu zapewnia dodatnie do ciasta odrobiny sake i mirinu (słodkiego wina ryżowego). Danie podawane jest na zimno, polane zmiksowanymi owocami, np. bananami lub truskawkami oraz dodatkiem miodu i masy czekoladowej.
Gruszki w sosie imbirowo-śliwkowym
Przepysznie owocowy deser podawany na ciepło zachwyca degustatorów kontrastującymi ze sobą smakami – słodyczą świeżych owoców oraz lekko ostrym sosem powstałym z posiekanego imbiru. Wydrążone połówki gruszek duszone są w słodkim syropie, wzbogacone puree z gotowanych śliwek i garstką jagód.
Mus z herbatą matcha
Herbata matcha jest często używanym składnikiem w japońskim cukiernictwie. Śmietankowy mus jest idealnym smakołykiem podczas upalnych dni. Powstaje z mieszaniny ubitej kremówki i rozpuszczonej białej czekolady. Po schłodzeniu w lodówce ozdabiany jest biszkoptami, truskawkami i liśćmi ziół.
Makowiec japoński
Dla łasuchów, podczas wizyty na wyspach, polecić można japoński makowiec –ciasto, które składa się jedynie z masy makowej. Swoją słodycz zawdzięcza dodatkowi miodu i rodzynek. Niektórzy wzbogacają babkę też innymi bakaliami- orzechami i suszonymi owocami. Swoją wilgotność zawdzięcza startym jabłkom.
