Bogatą kulturę materialną Słowacji reprezentują unikalne zabudowy średniowiecznych miast, skanseny ze sztuką ludową oraz rozsiane po obszarze Karpat, klimatyczne, drewniane kościółki. Zabytki te są świadectwem rozwoju kulturalnego oraz historii kraju.
Górzyste położenie w obszarze klimatu umiarkowanego, w trzonie Karpat, liczne jaskinie, wąwozy, jary i wodospady oraz bogactwo flory i fauny, objęte ochroną w parkach narodowych oraz rezerwatach UNESCO – Słowacja prezentuje prawdziwie bogatą ofertę dla turystów poszukujących aktywnego wypoczynku.
Górskie położenie Słowacji jest jednym z jej głównych naturalnych walorów turystycznych. Republika Słowacka graniczy z Węgrami, Ukrainą, Czechami, Polską oraz Austrią. Położona jest w obszarze licznych pasm Karpat Zachodnich, z najwyższym szczytem wznoszącym się na wysokość 2654 m n.p.m. w paśmie Tatr (Gerlach). Do ciekawych pod względem przyrodniczym należą też: Białe Karpaty, Rudawy Słowackie, Wielka i Mała Fatra oraz Bieszczady i Wyhorlat w paśmie Karpat Wschodnich. Ilość odkrytych form krasowych i udostępnionych do zwiedzenia jaskiń stawia Słowację pod tym względem w światowej czołówce.
Na Słowację wybrać można się praktycznie o każdej porze roku. Niemal identyczne warunki klimatyczne do polskich pozwalają na bezproblemowe porównanie i zaplanowanie podróży do naszego południowego sąsiada. Strefa klimatu umiarkowanego, w jakiej znajduje się Słowacja, charakteryzuje się średnią roczną temperaturą w granicach od 6 °C do 10 °C. Najzimniejszym miesiącem jest styczeń, kiedy temperatury spadają nawet poniżej -10 °C, najcieplejszym lipiec z temperaturą w granicach 16-20°C. W partiach górskich występuje natomiast piętrowość klimatyczna oraz zwiększona ilość opadów.
Różnorodność kulturowa Słowacji jest wypadkową różnych wpływów, które w rozwoju kraju odegrały istotną rolę. Znajdziemy na Słowacji ślady wpływów węgierskich i austriackich. Wiele uroczych miast to dawne osady górnicze lub uzdrowiska. Będąc na Słowacji nie można nie odwiedzić zabytkowej stolicy – Bratysławy, położonej na lewym brzegu Dunaju, czy Koszyc – drugiego co do wielkości miasta na Słowacji z największą w kraju katedrą. Atrakcyjne turystycznie są też: położona na Spiszu Lewocza, założona w V w. Nitra albo Bardejow w Beskidzie Niskim bądź Bańska Szczawnica –wpisane na listę UNESCO.
Najlepszą reprezentantką sztuki na Słowacji jest architektura. Style kształtowane przez wieki pod różnymi wpływami znalazły swoje odzwierciedlenie w licznych, unikalnych zabytkach. Z czasów państwa wielkomorawskiego zachowały się okazałe budowle romańskie, rotundy i kościoły z cennymi malowidłami oraz freskami powstawały także w okresie węgierskim. Najwybitniejszym przedstawicielem słowackiego malarstwa gotyckiego oraz rzeźby był Paweł z Lewoczy. W licznych rezydencjach i zamkach oraz kamienicach znajdziemy ślady stylów renesansowego i klasycystycznego. Do cennych zabytków należą cerkwie.
Język słowacki – urzędowy język Republiki Słowackiej wywodzi się z zachodniosłowiańskiej grupy językowej. Zapisywany alfabetem łacińskim, składającym się z 46 liter. Spokrewnienie z językiem czeskim i polskim sprawia, że na Słowacji można bez większych problemów porozumieć się, używając ojczystego języka. Należy uważać na niektóre zdradliwe słowa, których znaczenie jest odmienne w obu państwach, co rodzić może gafy komunikacyjne. Językiem słowackim posługuje się ponad 6 milionów osób, oprócz Słowacji jest on używany w Wojwodinie, należącej do Słowacji, a znajdującej się w granicach Serbii.
Zgodnie z najnowszymi danymi statystycznymi do wyznania przeważającego na Słowacji należy wyznanie rzymskokatolickie. Katolików jest na Słowacji ponad 60%. 9% społeczeństwa to protestanci, z czego najliczniejsza grupę stanowią wyznawcy należący do Ewangelickiego Kościoła Augsburskiego. Prawie 4% Słowaków to grekokatolicy. Dużą liczbę stanowią osoby nie przynależące do żadnej religii. Do mniejszości religijnych, jakie spotkać można w kraju zalicza się też Świadków Jehowy lub Kościół Starokatolicki. Zróżnicowanie religijne warunkowane jest też różnorodnością etniczną i narodową mieszkańców.
Do najbardziej charakterystycznych elementów tradycji słowackiej należy folklor. Podróż na Słowację w okresie wiosenno-letnim może być doskonałą okazją do zapoznania się ze specyfiką odmiennego charakteru folkloru w różnych częściach kraju. W tym okresie organizowane są różne festiwale pod egidą Międzynarodowej Rady Stowarzyszeń Folklorystycznch (C.I.O.F.F.). Z największych z nich słyną Východná, Myjava i Detva. Bogate stroje ludowe, tańce i śpiew, rękodzeło i rzemiosło artystyczne, a także możliwość degustacji tradycyjnej kuchni – wszystko można podziwiać podczas imprez kulturalnych.
Nowożytna historia Słowacji sięga wieku VIII, kiedy powstało Księstwo Nitrzańskie. Po podbiciu go przez Mojmira I, w X w., Słowacja, łącznie z Czechami weszła w skład państwa wielkomorawskiego. Po okresie rządów suwerennych magnatów, w XVI w. Słowacja uzależniła się od wpływów monarchii habsburskiej. W 1918 r., z połączenia z Czechami powstała Czechosłowacja, której rozdzielenie nastąpiło w 1993 roku. Podczas II wojny Słowacja pozostawała sojusznikiem III Rzeszy. Historię najnowszą Słowacji wyznacza głównie członkostwo w ONZ, przystąpienie do NATO i UE w 2004 r. oraz do strefy euro w 2009r.
Kształtowana pod wpływem austriackim i węgierskim oraz czeskim, kuchnia słowacka posiada swą niepowtarzalną specyfikę. Wiele specjałów z tradycyjnej kuchni słowackiej, wykształconej przez wpływ gospodarki w terenie górzystym, uzyskało chronione prawem unijnym znaki geograficzne.
Potrawy narodowe i tradycyjne bywają najczęściej efektem długich procesów związanych z tradycją upraw, położeniem w obszarach zasobnych w dane produkty żywnościowe oraz z wpływem obcych tradycji, co związane bywa z historią. Nie inaczej jest w przypadku Słowacji. Jej górzyste położenie sprawiło, że kuchnia ta obfituje w różnego rodzaju sery i proste oraz pożywne dania mięsne i mączne lub ziemniaczane. Potrawy tradycyjnej kuchni słowackiej wiele zawdzięczają także wpływom czeskim, stąd popularność knedli oraz węgierskim, skąd na Słowację przybyły dobrze doprawiane gulasze i zupy paprykowe.
Bryndzové halušky
Bardzo popularne danie z kuchni ludowej. Znaleźć je można w większości restauracyjnych menu, gdzie serwuje się kuchnię ludową. Kluski ziemniaczane przygotowuje się z masy ziemniaczek i gotuje w lekko osolonej wodzie. Podawane są z popularną na Słowacji bryndzą, okraszone skwarkami.
Vyprážený syr
Danie ogromnie smaczne, zwłaszcza dla miłośników sera, który zdecydowanie króluje na słowackich stołach. Kawałki żółtego sera obtacza się w panierce, po czym smaży na patelni z dużą dozą oleju. Podawane bywają z surówkami albo z sosami, zwłaszcza z sosem tatarskim.
Palačinky
Do popularnych potraw, które znane są w każdym miejscu na Słowacji zalicza się naleśniki. Palačinky to różnego rodzaju naleśniki, przygotowywane zarówno w wersji słonej, z farszem grzybowym, mięsnym, mięsnym z kapustą, jak i na słodko z aromatycznymi masami serowymi i owocami.
Zupa paprykowa
Danie to przywędrowało na Słowację z Węgier, które znane są z potraw o zdecydowanych charakterze smakowym i dobrze doprawionych. Taki też smak ma zupa paprykowa, często z dodatkiem mięsa. Spotkać można różne jej wersje od mieszanki warzywno-mięsnej po delikatniejsze w smaku kremy.
Laskonky
W słowackich cukierniach znaleźć można różnego rodzaju słodkie smakołyki. Do takich należą laskonky, czyli puszyste ciasteczka orzechowe o okrągłym lub owalnym kształcie z kremowym nadzieniem o smaku kawowym lub śmietankowym. Deser ten idealnie pasuje do popołudniowej kawy.
Trotle
Do popularnych na Słowacji deserów należą trotle. Są to delikatne i kruche ciasteczka wypiekane w formie babeczek o różnej wielkości. Tak wypieczone formy nadziewa się masami czekoladowymi i ozdabia w dowolny sposób, najczęściej orzechami lub fantazyjnie dekorowanymi masami.
Haboše
Pod tą nieco egzotyczną dla nas nazwą kryje się słodki smakołyk, powszechnie znany i lubiany także w Polsce. Haboše to kruche rurki z kremem, które w sąsiedniej Słowacji wypiekane bywają na rodzinne przyjęcia i większe uroczystości, a także serwowane jako słodkie przystawki.
Makové pupáky
Ta słodka potrawa przygotowywana jest głównie w okresie Świąt Bożego Narodzenia i Świąt Wielkanocnych. Makové pupáky to kluski z makiem. Najczęściej do ciasta na kluski dodaje się ser, co nadaje im specyficzny smak i puszystość. Masę makową wzbogaca się miodem, bakaliami i olejkiem pomarańczowym.
