Zambia należy do jednych z najbiedniejszych państw świata i zarazem do najbogatszych, jeżeli chodzi o walory przyrodnicze. Niesamowite parki narodowe kryją w sobie wyjątkowe gatunki fauny i flory. Zambia to także krezus kulturowy, który zachwyca różnorodnymi i egzotycznymi tradycjami, czy obrzędami.
Jeżeli marzy nam się niezapomniana i pełna emocji przygoda na safari, to Zambia jest idealnym miejscem, aby spełnić nasze życzenie. Staniemy tu oko w oko z najdzikszymi zwierzętami Afryki: bawołami, lwami, czy zebrami. O zawrót głowy zadbają też najpiękniejsze wodospady świata – Wiktorii i Kalambo.
Zambia to kraj śródlądowy położony w Afryce Południowej. Państwo graniczy z: Angolą, Demokratyczną Republiką Konga, Malawią, Mozambikiem, Tanzanią, Zimbabwe oraz Botswaną. Lewobrzeżną część dorzecza Zambezi stanowi pofałdowany krystaliczny płaskowyż (1000-1400 m n.p.m.). Na południu kraju występuje dolina Luangwy, sąsiadująca z pasmem górskim Muczinga. Najwyższym szczyt to Mafinga (2329 m n.p.m.) wchodząca w skład pasma Mafinga Hills. Tereny Zambii pokryte są w 40% lasem tropikalny. Na południu kraju znajdziemy sawannę i sawannę parkową w dolinach rzek, a w rejonach jezior roślinność bagienną.
Zambia leży w strefie klimatu podrównikowego suchego, charakteryzującego się występowaniem pory suchej i deszczowej. Od listopada do kwietnia kraj nawiedzają gwałtowne burze połączone z wysokimi opadami deszczu. Największe opady odnotowuje się w północnej części kraju w wyższych partiach płaskowyżu (suma rocznych opadów dochodzi do 1200 mm). Pora sucha trwa natomiast od kwietnia do listopada i jest najlepszym okresem na wyjazd do Zambii, chociaż krajobraz tuż przed rozpoczęciem pory deszczowej prezentuje się mniej okazale. Średnia temperatura powietrza wynosi w styczniu 27°C, a w lipcu 22°C.
Kultura Zambii stanowi fenomen na skalę całej Afryki. W państwie żyje ponad 70 grup etnicznych, a każda z nich ma inną historię, tradycje i zwyczaje. Nie byłoby w tym nic nadzwyczajnego, gdyby nie fakt, że mieszkańcy kraju żyją w niespotykanej nigdzie indziej harmonii. Tutaj można być światkiem, a nawet uczestnikiem obyczajów różnych wspólnot. Najliczniejszym ludem jest Bemba, stanowiący ok. 20% tubylców oraz Tonga, obejmujący 12% populacji. Pozostałe grupy obejmują po ok. 5% obywateli. Ten zlepek kulturowy, a także religijny stanowi o niezwykłym i wręcz magicznym charakterze Zambii.
Sztuka w Zambii opiera się głównie na wyrobach ludności plemiennej. Wyrabiane są zazwyczaj drewniane rzeźby, biżuterie, czy szachy. Niektóre z dzieł mają prawdziwie unikatową wartość. Do zabytków należą stroje czarowników, symbolizujące władze siekierki oraz rytualne maski. Można tu spotkać przepiękną biżuterię taką jak: bransolety, kolczyki, czy pierścionki stworzone z rozmaitych materiałów. Mieszkańcy Zambii dużą wagę przywiązują do muzyki, dlatego warto zwrócić uwagę na misternie wykonane instrumenty muzyczne. Na uwagę zasługują także niektóre bogato zdobione sprzęty gospodarstwa domowego.
Posługując się językiem angielskim, który jest w Zambii językiem urzędowym, nie powinniśmy mięć problemów z porozumieniem się z mieszkańcami. Warto jednak pamiętać, że w kraju występują aż 72 języki właściwe dla różnych plemion. Większość używanych tutaj języków należy do grupy językowej Bantu, lecz znaczna część ludów komunikuje się za pomocą rdzennych języków. Mimo to odmienne ludy potrafią się miedzy sobą dogadać, a w razie wątpliwości używa się angielskiego. Do najpopularniejszych języków plemiennych zalicza się: język bemba, tonga, lizi, luvale, nyanja oraz cziczewa.
Za sprawą wieloletniej ewangelizacji, religią dominującą stało się w Zambii chrześcijaństwo. Najwięcej w kraju jest protestantów (35%), a w tym zielonoświątkowców, kalwinów, metodystów, czy baptystów. Katolicy stanowią natomiast blisko 27% populacji. Duże znaczenie mają tutaj także tradycyjne wierzenia plemienne oraz sekty. Nieznaczną część społeczeństwa zajmują Świadkowie Jehowy, muzułmanie, czy wyznawcy hinduizmu. Co ważne, Zambijczycy należą do niezwykle tolerancyjnych ludzi, więc nie występują tu zatargi i konflikty na tle religijnym, a wyznawcy żyją we wzajemnym poszanowaniu i harmonii.
Mieszkańcy Zambii są niezwykle serdeczni, otwarci i pozytywnie nastawieni do turystów. Zambijczycy cechują się także ogromnym zamiłowaniem do piłki nożnej. Każde z plemion ma własne tradycje i obyczaje, co można obserwować szczególnie na terenach wiejskich. W większych miastach widać już coraz większe wpływy cywilizacji Zachodu. Wspólnym mianownikiem dla grup etnicznych są jednak muzyka, taniec i śpiew, choć w każdym plemieniu zabawa i rytuały wyglądają nieco inaczej. Jedną z ciekawszych ceremonii jest Kuomboka, podczas której lud Lozi wraz z królem przemieszcza się na wyżej położone tereny.
Tereny Zambii pierwotnie zamieszkiwali Buszmeni, którzy od VI w. zaczęli być wypierani przez ludy Bantu. Przez wiele wieków obszary kraju były podzielone na różne plemienne twory państwowe. Jednym z odkrywców Zambii był David Livingstone, który nadał nazwę wodospadowi Wiktoria, na cześć brytyjskiej królowej. Pod koniec XIX do kraju zaczęły przybywać liczne misje z Europy (głównie byli to handlarze i odkrywcy). W roku 1902 Zambia została włączona do Brytyjskiej Kompanii Afryki Południowej. Państwo odzyskało niepodległość 24 października 1964 r., a po roku Zambia przekształciła się w republikę.
Kuchnia Zambii utrzymała swój tradycyjny kształt. Niezmiennie od wielu wieków spożywa się tam podobne potrawy, a najważniejszą z nich jest nshima. Jeżeli ktoś chce spróbować prawdziwie afrykańskiej kuchni obfitującej w świeże owoce i egzotyczne dania, to najodpowiedniejszym miejscem jest Zambia.
Podstawę lub dodatek do każdej potrawy stanowi nshima. Jest to papka z mąki kukurydzianej, która urosła do rangi dania narodowego. W Zambii chętnie spożywa się także dziczyznę w towarzystwie kassawy, orzeszków lub chili. Za prawdziwe rarytasy uważa się też potrawki z insektów (np. gąsienic), czy myszy. Znajdziemy tu także przysmaki dla tych, którzy nie przepadają za tak ekscentryczną kuchnią. Na każdym kroku można rozkoszować się smakiem świeżych owoców takich jak: mango, awokado, ananasy, czy papaje. Zjemy tu również kurczaka, wieprzowinę lub wołowinę, których smak podkreślą przepyszne sosy.
Potrawka z gazeli
Ostra i bardzo egzotyczna potrawka z gazeli, to coś specjalnego dla tych, którzy pragną odkrywać nowe smaki. Danie przyrządza się ze steków z gazeli, cebuli, czosnku, papryczek chili, bananów, koncentratu pomidorowego, słodkiej papryki, rodzynek, kminu, kurkumy, curry oraz mleczka kokosowego.
Tongabezi - potrawka z kurczaka
Tongabezi łączy w sobie smak powszechnie nam znanego kurczaka z nutką egzotyki. Do przygotowania potrawki potrzebne są: słodkie ziemniaki, dynia piżmowa, cukinia, kurczak, cebule, pomidory, czosnek, imbir, kardamon, curry, bulion z kurczaka, trawa cytrynowa, papryczki chili, jogurt oraz kolendra.
Samosy
Samosy przywędrowały do Afryki z Azji, jednak w Zambii znajdziemy przepyszną wersję tej potrawy. Danie to ciasto z nadzieniem, które przypomina nasze pierogi. Zambijski farsz przyrządza się z mielonego mięsa (wołowiny lub wieprzowiny), cebuli, zielonego groszku, suszonego chili, czosnku oraz curry.
Gulasz mięsny
Mieszkańcy Zambii przepadają za potrawami jednogarnkowymi. Do przyrządzenie zambijskiego gulaszu są potrzebne: wołowina, cebula, pomidor, olej arachidowy, papryczka chili oraz inne przyprawy. Wszystkie składniki tworzą danie, które z pewnością należy spróbować.
Pudding ze słodkich ziemniaków
W Zambii można skosztować egzotycznego puddingu ze słodkich ziemniaków. Deser przyrządza się z mleka, jajka, słodkich ziemniaków, wiórek kokosowych, cukru, masła, cukru waniliowego, imbiru oraz cynamonu. Przysmak zapieka się w piekarniku niemal przez godzinę, aż wierzch puddingu stanie się brązowy.
Ciasto z batatów
Inny deser z wykorzystaniem słodkich ziemniaczków to ciasto z batatów. Do przygotowania tego przysmaku potrzebne są: bataty, banan, brązowy cukier, jajka, rum, sok i skórka z cytryny, cynamon, rodzynki oraz suszone daktyle. Po upieczeniu ciasto jest zbite i wilgotne, ale też smakuje znakomicie.
Cytrynowa beza
Popularnym afrykańskim ciastem jest także cytrynowa beza. Do przyrządzenia tego deseru są potrzebne: słodkie mleko skondensowane, drobny cukier, sok i skórka z limonki lub cytryny oraz jajka. Za spód ciasta służy kruche ciasto, które czasami zastępuje się ciasteczkami.
Chutney z ananasa
Chutney z ananasa to danie, które może być zarówno słodką przekąską, jak i dodatkiem do innych potraw. Przysmak przyrządza się z papryki, cebuli, pomidorów, limonki, pomarańczy, rodzynek sułtanek, ananasa, białego octu, cukru i kandyzowanego imbiru. Można wybrać wersję słodszą lub bardziej wytrawną.
